• Trang chủ
• Giới thiệu tuyệt tác phẩm Thần Khúc - Bản dịch Đình Chẩn

LỜI GIỚI THIỆU THẦN KHÚC - QUA BẢN DỊCH CỦA ĐÌNH CHẨN

(Đức TGM Giuse Ngô Quang Kiệt)

Không còn nghi ngờ gì nữa. Dante là một thiên tài. Thần khúc là một kiệt tác. Đã bảy trăm năm trôi qua mà Dante vẫn còn được ngưỡng mộ. Và Thần khúc vẫn còn làm say đắm lòng người. Đã có bao nhiêu hội thảo thuyết trình về Dante và Thần khúc? Đã có bao nhiêu bài viết về Dante và Thần khúc? Thật rất khó để đếm! 

Thật kỳ diệu một kiệt tác. Đó là vẻ đẹp tinh khôi nguyên tuyền. Nhìn đâu cũng thấy đẹp. Kỳ diệu nhất là ai cũng thấy mình trong đó. Giáo hội tán dương Thần khúc là một lời tuyên xưng đức tin tuyệt hảo. Nước Ý tự hào Thần khúc là áng thi ca làm rạng ngời ngôn ngữ tuyệt vời này. Thế giới yêu mến Thần khúc đã nói lên tâm tư nguyện vọng của mọi người mọi nơi mọi thời.

Thật kỳ diệu một thiên tài. Thiên tài như người nắm giữ chân lý. Có sức thuyết phục không thể cưỡng lại. Có thể quy tụ những điều khác biệt. Thần khúc là một tác phẩm trình bày đức tin công giáo. Nhưng trong đó có đầy đủ tất cả. Từ triết học đến thần học. Từ xã hội đến chính trị. Từ nhân quyền đến lương tâm. Từ yêu thương đến hận thù. Từ trung tín đến phản bội. Từ tự nhiên đến siêu nhiên. Từ thưởng công đến phạt tội.

Dante là một thiên tài hiếm có. Thần khúc là một giá trị ngàn năm. Ai cũng muốn được thưởng thức. Ai cũng muốn giới thiệu cho người thân để cùng chia sẻ tuyệt tác nâng cao tâm hồn và tri thức này. Nhưng ở đây ta vấp phải những bức tường ngăn cách. Có bức tường ngôn ngữ. Có bức tường văn hoá. Có bức tường lịch sử. Có bức tường thi ca. Để đọc và hiểu được tác phẩm quý giá này đòi phải vượt qua ngần ấy bức tường. Nhưng để chuyển dịch thành ngôn ngữ quê hương cũng phải vượt qua ngần ấy bức tường ở chiều ngược lại.

Thật vui mừng khi linh mục Đình Chẩn đã dày công chuyển dịch trọn bộ tác phẩm Thần khúc sang tiếng Việt. Dịch giả đã vượt qua được hết những bức tường ngăn cách để đến với Thần khúc và Dante. Và trở về dịch giả đã đem Dante và Thần khúc đến với người Việt. Vượt qua những bức tường ở chiều ngược lại, dịch giả khiến cho Dante và Thần khúc rất gần gũi với chúng ta. Không kể những thể thơ quen thuộc như lục bát, song thất lục bát, xen lẫn với các thể nói lối, chầu văn, có cả thơ mới tám chữ, tự do, còn có cách dùng chữ rất quen thuộc và rất Việt nam. Xin đưa ra vài ví dụ tiêu biểu:

Sử dụng điệp ngữ

-Khi ráng tới chân đồi thanh vắng
Xa lánh xa thung lũng tuyệt mòn
Vơi lắng vơi vẻ mệt héo hon
Ngước trông lên thấy sườn non biêng biếc

-Ba ác thần vấy máu lỏm lòm lom 
Mấy động thái giương hàm hanh hách

Vận dụng tục ngữ ca dao
-Như con bạc thiêu thân mơ ăn cả

Chốt canh mờ thờ thẫn ngã về không
Thân tàn ma dại, mèo mả gà đồng

-Tưởng vuốt tham không đáy mở lượng tha ngươi!?
Thì đợi đấy! Túm được voi, vòi được tiên chưa thỏa!
Bè hoang thú kết dây mơ rễ má!
Lũ điếm đàng dệt vây ả ám mờ!

-“Yêu nhau vạn khó không nề
Dù trăm chỗ lệch, cũng kê cho bằng”!

- “Thiên Đàng Hoả Ngục đôi quê
Ai khôn thì về, ai dại thì sa”

Lẩy Kiều, trích Kiều

-Đường xa đưa lối, lời vàng dạ xuôi
Cho ngọc thốt, cho hoa cười
Dù chưa nguy kịch cũng cậy Người ra tay!

-Ngục sầu ôn phút uyên ương
mây trôi bèo dạt trăm đường xót xa!
(Đau đớn thay phận đàn bà
lời rằng bạc mệnh cũng là lời chung!) (Kiều)
Tấc thành muốn xẻ não nùng

Sử dụng điển ngữ quen thuộc

-Mắt nàng tinh tú sa kỳ
Hằng Nga cởi dép! Tây Thi vén rèm!

-Mối thù càng chất càng đầy
Nồi da xáo thịt nát thây tội tình

Sử dụng đối ngẫu

-Hỡi Cà Rồng, cớ chi rủa rủa khùng khùng ?
Ôi Quỷ Sứ, sao cứ gầm gầm quát quát ?

-Ngay tức thì, hắn đơ điếng, râu xồm xoàm quét quét
Nhưng sau đó, chân đảo điên, mắt lửa chiến bừng bừng

-Đồ rủa cha, khinh mẹ, chửi mèo, mắng chó
Bọn giết vợ, rẫy chồng, phụng rẽ, loan chia
Lũ giày xéo quê hương, khẩu phật tâm xà
Phường xảo gian thế giới, mưu ma chước quỷ

Vận dụng truyện cổ tích

“Vừng ơi, mở cửa!” như không
Chẳng gì cản được thần thông tay Người.

Nhiều người nói Dante rất gần gũi Nguyễn Du. Cả hai là những đại thi hào. Cả hai đã có những tác phẩm thi ca đồ sộ. Cả hai đã đưa ngôn ngữ quê hương mình lên tầm mức tinh tế và trong sáng.

Nhưng tôi thấy Dante rất gần gũi với Hàn mặc Tử. Cả hai đều là những tín hữu thuần thành. Cả hai có đức tin sâu sắc. Nhất là cả hai đã kết tinh đức tin trong những vần thơ tuyệt diệu. Tạo nên một vẻ đẹp không gì so sánh được. Chính vẻ đẹp ấy có sức thuyết phục và quy tụ mọi người. Xin trích một đoạn mở đầu phần Thiên Đàng:

Hào quang giãi sóng thiêng chao
sáng lừng vạn thế, sáng bao la trời
lừng lẫy sáng! Láng tùy nơi
láng đường hoan hảo, lẫy lời diệu ngân.

            ---o0o---

Đây Thiên Cung sáng tuyệt thần diễm lệ
hớp hồn say hào quang mĩ miều bay
lòng chìm lắng, chìm, say, đắm, ngất ngây
chao! Lặng nghe vô ngôn lời khôn tả!
Hồn khát về Cực Thánh tìm vô giá
dạ mong đến Vô Cùng kiếm khôn nguôi
càng mê say càng vươn tới muôn trời
vượt trên hết quan năng ngàn kí ức
Nguồn sáng rợp khắp thiên đường nưng nức
tâm trí say sưa rạo rực nguyên châu
Sông ngân reo khúc nhiệm màu…!

Xuyên qua bản dịch của linh mục Đình Chẩn, chúng ta sẽ phần nào thưởng thức được vẻ đẹp muôn đời của Thần khúc và tài năng phi thường của Dante. Tôi tin rằng vẻ đẹp thuần khiết của tác phẩm này sẽ nâng cao tâm hồn và đưa chúng ta lại gần nhau. Như tư tưởng của Teilhard de Chardin, nhà khảo cổ nổi tiếng: ĐĂNG GIẢ HỘI. Vì thế tôi trân trọng giới thiệu tác phẩm Thần khúc của Dante, qua ngòi bút dịch thuật của linh mục Đình Chẩn.

Tuyệt tác phẩm THẦN KHÚC đang được bán tại NHÀ SÁCH CÔNG GIÁO VIỆT NAM